New research shows that outstanding performance is the product of years of deliberate practice and coaching,
not of any innate talent or skill.
K. Anders Ericsson (ericsson@psy.fsu.edu) is the Conradi Eminent Scholar of Psychology at Florida State
University, in Tallahassee. Michael J. Prietula (prietula@bus.emory.edu) is a professor at the Goizueta Business
School at Emory University, in Atlanta, and visiting research scholar at the Institute for Human and Machine
Cognition, in Pensacola, Florida. Edward T. Cokely (cokely@mpib-berlin.mpg.de) is a postdoctoral research fellow
at the Max Planck Institute for Human Development, in Berlin.
by K. Anders Ericsson, Michael J. Prietula, and Edward T. Cokely
Thirty years ago, two Hungarian educators, László and Klara Polgár, decided to challenge the popular assumption that
women don’t succeed in areas requiring spatial thinking, such as chess. They wanted to make a point about the power of
education. The Polgárs homeschooled their three daughters, and as part of their education the girls started playing chess
with their parents at a very young age. Their systematic training and daily practice paid off. By 2000, all three daughters
had been ranked in the top ten female players in the world. The youngest, Judit, had become a grand master at age 15,
breaking the previous record for the youngest person to earn that title, held by Bobby Fischer, by a month. Today Judit is
one of the world’s top players and has defeated almost all the best male players.
It’s not only assumptions about gender differences in expertise that have started to crumble. Back in 1985, Benjamin
Bloom, a professor of education at the University of Chicago, published a landmark book, Developing Talent in Young
People, which examined the critical factors that contribute to talent. He took a deep retrospective look at the childhoods of
120 elite performers who had won international competitions or awards in fields ranging from music and the arts to
mathematics and neurology. Surprisingly, Bloom’s work found no early indicators that could have predicted the virtuosos’
success. Subsequent research indicating that there is no correlation between IQ and expert performance in fields such as
chess, music, sports, and medicine has borne out his findings. The only innate differences that turn out to be significant—
and they matter primarily in sports—are height and body size.
So what does correlate with success? One thing emerges very clearly from Bloom’s work: All the superb performers he
investigated had practiced intensively, had studied with devoted teachers, and had been supported enthusiastically by
their families throughout their developing years. Later research building on Bloom’s pioneering study revealed that the
amount and quality of practice were key factors in the level of expertise people achieved. Consistently and
overwhelmingly, the evidence showed that experts are always made, not born. These conclusions are based on rigorous
research that looked at exceptional performance using scientific methods that are verifiable and reproducible. Most of
these studies were compiled in The Cambridge Handbook of Expertise and Expert Performance, published last year by
Cambridge University Press and edited by K. Anders Ericsson, one of the authors of this article. The 900-page-plus
handbook includes contributions from more than 100 leading scientists who have studied expertise and top performance
in a wide variety of domains: surgery, acting, chess, writing, computer programming, ballet, music, aviation, firefighting,
and many others.
The journey to truly superior performance is neither for the faint of heart nor for the impatient. The development of genuine
expertise requires struggle, sacrifice, and honest, often painful self-assessment. There are no shortcuts. It will take you at
least a decade to achieve expertise, and you will need to invest that time wisely, by engaging in “deliberate” practice—
practice that focuses on tasks beyond your current level of competence and comfort. You will need a well-informed coach
not only to guide you through deliberate practice but also to help you learn how to coach yourself. Above all, if you want to
achieve top performance as a manager and a leader, you’ve got to forget the folklore about genius that makes many
people think they cannot take a scientific approach to developing expertise. We are here to help you explode those myths.
FEATURE
The Making of an Expert pagina 1 van 6
http://harvardbusinessonline.hbsp.harvard.edu/hbsp/hbr/articles/article.jsp?articleID=R0... 6-7-2007
Let’s begin our story with a little wine.
What Is an Expert?
In 1976, a fascinating event referred to as the “Judgment of Paris” took place. An English-owned wineshop in Paris
organized a blind tasting in which nine French wine experts rated French and California wines—ten whites and ten reds.
The results shocked the wine world: California wines received the highest scores from the panel. Even more surprising,
during the tasting the experts often mistook the American wines for French wines and vice versa.
Two assumptions were challenged that day. The first was the hitherto unquestioned superiority of French wines over
American ones. But it was the challenge to the second—the assumption that the judges genuinely possessed elite
knowledge of wine—that was more interesting and revolutionary. The tasting suggested that the alleged wine experts
were no more accurate in distinguishing wines under blind test conditions than regular wine drinkers—a fact later
confirmed by our laboratory tests.
Current research has revealed many other fields where there is no scientific evidence that supposed expertise leads to
superior performance. One study showed that psychotherapists with advanced degrees and decades of experience aren’t
reliably more successful in their treatment of randomly assigned patients than novice therapists with just three months of
training are. There are even examples of expertise seeming to decline with experience. The longer physicians have been
out of training, for example, the less able they are to identify unusual diseases of the lungs or heart. Because they
encounter these illnesses so rarely, doctors quickly forget their characteristic features and have difficulty diagnosing them.
Performance picks up only after the doctors undergo a refresher course.
How, then, can you tell when you’re dealing with a genuine expert? Real expertise must pass three tests. First, it must
lead to performance that is consistently superior to that of the expert’s peers. Second, real expertise produces concrete
results. Brain surgeons, for example, not only must be skillful with their scalpels but also must have successful outcomes
with their patients. A chess player must be able to win matches in tournaments. Finally, true expertise can be replicated
and measured in the lab. As the British scientist Lord Kelvin stated, “If you can not measure it, you can not improve it.”
Things to Look Out for When Judging Expertise (Located at the end of this article)
Skill in some fields, such as sports, is easy to measure. Competitions are standardized so that everyone competes in a
similar environment. All competitors have the same start and finish lines, so that everyone can agree on who came in first.
That standardization permits comparisons among individuals over time, and it’s certainly possible in business as well. In
the early days of Wal-Mart, for instance, Sam Walton arranged competitions among store managers to identify those
whose stores had the highest profitability. Each store in the Nordstrom clothing chain posts rankings of its salespeople,
based on their sales per hour, for each pay period.
Nonetheless, it often can be difficult to measure expert performance—for example, in projects that take months or even
years to complete and to which dozens of individuals may contribute. Expert leadership is similarly difficult to assess. Most
leadership challenges are highly complex and specific to a given company, which makes it hard to compare performance
across companies and situations. That doesn’t mean, though, that scientists should throw up their hands and stop trying to
measure performance. One methodology we use to deal with these challenges is to take a representative situation and
reproduce it in the laboratory. For example, we present emergency room nurses with scenarios that simulate lifethreatening
situations. Afterward, we compare the nurses’ responses in the lab with actual outcomes in the real world. We
have found that performance in simulations in medicine, chess, and sports closely correlates with objective measurements
of expert performance, such as a chess player’s track record in winning matches.
Testing methodologies can be devised for creative professions such as art and writing, too. Researchers have studied
differences among individual visual artists, for instance, by having them produce drawings of the same set of objects. With
the artists’ identities concealed, these drawings were evaluated by art judges, whose ratings clearly agreed on the artists’
proficiency, especially in regard to technical aspects of drawing. Other researchers have designed objective tasks to
measure the superior perceptual skills of artists without the help of judges.
Practice Deliberately
To people who have never reached a national or international level of competition, it may appear that excellence is simply
The Making of an Expert pagina 2 van 6
http://harvardbusinessonline.hbsp.harvard.edu/hbsp/hbr/articles/article.jsp?articleID=R0... 6-7-2007
the result of practicing daily for years or even decades. However, living in a cave does not make you a geologist. Not all
practice makes perfect. You need a particular kind of practice—deliberate practice—to develop expertise. When most
people practice, they focus on the things they already know how to do. Deliberate practice is different. It entails
considerable, specific, and sustained efforts to do something you can’t do well—or even at all. Research across domains
shows that it is only by working at what you can’t do that you turn into the expert you want to become.
To illustrate this point, let’s imagine you are learning to play golf for the first time. In the early phases, you try to
understand the basic strokes and focus on avoiding gross mistakes (like driving the ball into another player). You practice
on the putting green, hit balls at a driving range, and play rounds with others who are most likely novices like you. In a
surprisingly short time (perhaps 50 hours), you will develop better control and your game will improve. From then on, you
will work on your skills by driving and putting more balls and engaging in more games, until your strokes become
automatic: You’ll think less about each shot and play more from intuition. Your golf game now is a social outing, in which
you occasionally concentrate on your shot. From this point on, additional time on the course will not substantially improve
your performance, which may remain at the same level for decades.
Why does this happen? You don’t improve because when you are playing a game, you get only a single chance to make a
shot from any given location. You don’t get to figure out how you can correct mistakes. If you were allowed to take five to
ten shots from the exact same location on the course, you would get more feedback on your technique and start to adjust
your playing style to improve your control. In fact, professionals often take multiple shots from the same location when
they train and when they check out a course before a tournament.
This kind of deliberate practice can be adapted to developing business and leadership expertise. The classic example is
the case method taught by many business schools, which presents students with real-life situations that require action.
Because the eventual outcomes of those situations are known, the students can immediately judge the merits of their
proposed solutions. In this way, they can practice making decisions ten to 20 times a week. War games serve a similar
training function at military academies. Officers can analyze the trainees’ responses in simulated combat and provide an
instant evaluation. Such mock military operations sharpen leadership skills with deliberate practice that lets trainees
explore uncharted areas.
Let’s take a closer look at how deliberate practice might work for leadership. You often hear that a key element of
leadership and management is charisma, which is true. Being a leader frequently requires standing in front of your
employees, your peers, or your board of directors and attempting to convince them of one thing or another, especially in
times of crisis. A surprising number of executives believe that charisma is innate and cannot be learned. Yet if they were
acting in a play with the help of a director and a coach, most of them would be able to come across as considerably more
charismatic, especially over time. In fact, working with a leading drama school, we have developed a set of acting
exercises for managers and leaders that are designed to increase their powers of charm and persuasion. Executives who
do these exercises have shown remarkable improvement. So charisma can be learned through deliberate practice. Bear
in mind that even Winston Churchill, one of the most charismatic figures of the twentieth century, practiced his oratory
style in front of a mirror.
Genuine experts not only practice deliberately but also think deliberately. The golfer Ben Hogan once explained, “While I
am practicing I am also trying to develop my powers of concentration. I never just walk up and hit the ball.” Hogan would
decide in advance where he wanted the ball to go and how to get it there. We actually track this kind of thought process in
our research. We present expert performers with a scenario and ask them to think aloud as they work their way through it.
Chess players, for example, will describe how they spend five to ten minutes exploring all the possibilities for their next
move, thinking through the consequences of each and planning out the sequence of moves that might follow it. We’ve
observed that when a course of action doesn’t work out as expected, the expert players will go back to their prior analysis
to assess where they went wrong and how to avoid future errors. They continually work to eliminate their weaknesses.
Deliberate practice involves two kinds of learning: improving the skills you already have and extending the reach and
range of your skills. The enormous concentration required to undertake these twin tasks limits the amount of time you can
spend doing them. The famous violinist Nathan Milstein wrote: “Practice as much as you feel you can accomplish with
concentration. Once when I became concerned because others around me practiced all day long, I asked [my mentor]
Professor Auer how many hours I should practice, and he said, ‘It really doesn’t matter how long. If you practice with your
fingers, no amount is enough. If you practice with your head, two hours is plenty.’”
It is interesting to note that across a wide range of experts, including athletes, novelists, and musicians, very few appear to
be able to engage in more than four or five hours of high concentration and deliberate practice at a time. In fact, most
expert teachers and scientists set aside only a couple of hours a day, typically in the morning, for their most demanding
The Making of an Expert pagina 3 van 6
http://harvardbusinessonline.hbsp.harvard.edu/hbsp/hbr/articles/article.jsp?articleID=R0... 6-7-2007
mental activities, such as writing about new ideas. While this may seem like a relatively small investment, it is two hours a
day more than most executives and managers devote to building their skills, since the majority of their time is consumed
by meetings and day-to-day concerns. This difference adds up to some 700 hours more a year, or about 7,000 hours
more a decade. Think about what you could accomplish if you devoted two hours a day to deliberate practice.
It’s very easy to neglect deliberate practice. Experts who reach a high level of performance often find themselves
responding automatically to specific situations and may come to rely exclusively on their intuition. This leads to difficulties
when they deal with atypical or rare cases, because they’ve lost the ability to analyze a situation and work through the
right response. Experts may not recognize this creeping intuition bias, of course, because there is no penalty until they
encounter a situation in which a habitual response fails and maybe even causes damage. Older professionals with a great
deal of experience are particularly prone to falling into this trap, but it’s certainly not inevitable. Research has shown that
musicians over 60 years old who continue deliberate practice for about ten hours a week can match the speed and
technical skills of 20-year-old expert musicians when tested on their ability to play a piece of unfamiliar music.
Moving outside your traditional comfort zone of achievement requires substantial motivation and sacrifice, but it’s a
necessary discipline. As the golf champion Sam Snead once put it, “It is only human nature to want to practice what you
can already do well, since it’s a hell of a lot less work and a hell of a lot more fun.” Only when you can see that deliberate
practice is the most effective means to the desired end—becoming the best in your field—will you commit to excellence.
Snead, who died in 2002, held the record for winning the most PGA Tour events and was famous for having one of the
most beautiful swings in the sport. Deliberate practice was a key to his success. “Practice puts brains in your muscles,” he
said.
Take the Time You Need
By now it will be clear that it takes time to become an expert. Our research shows that even the most gifted performers
need a minimum of ten years (or 10,000 hours) of intense training before they win international competitions. In some
fields the apprenticeship is longer: It now takes most elite musicians 15 to 25 years of steady practice, on average, before
they succeed at the international level.
Though there are historical examples of people who attained an international level of expertise at an early age, it’s also
true that, in the nineteenth and early twentieth centuries, people could reach world-class levels more quickly. In most
fields, the bar of performance has risen steadily since that time. For instance, amateur marathon runners and high school
swimmers today frequently better the times of Olympic gold medalists from the early twentieth century. Increasingly stiff
competition now makes it almost impossible to beat the ten-year rule. One notable exception, Bobby Fischer, did manage
to become a chess grand master in just nine years, but it is likely that he did so by spending more time practicing each
year.
Many people are naive about how long it takes to become an expert. Leo Tolstoy once observed that people often told
him they didn’t know whether or not they could write a novel because they hadn’t tried—as if they only had to make a
single attempt to discover their natural ability to write. Similarly, the authors of many self-help books appear to assume
that their readers are essentially ready for success and simply need to take a few more easy steps to overcome great
hurdles. Popular lore is full of stories about unknown athletes, writers, and artists who become famous overnight,
seemingly because of innate talent—they’re “naturals,” people say. However, when examining the developmental histories
of experts, we unfailingly discover that they spent a lot of time in training and preparation. Sam Snead, who’d been called
“the best natural player ever,” told Golf Digest, “People always said I had a natural swing. They thought I wasn’t a hard
worker. But when I was young, I’d play and practice all day, then practice more at night by my car’s headlights. My hands
bled. Nobody worked harder at golf than I did.”
Not only do you have to be prepared to invest time in becoming an expert, but you have to start early—at least in some
fields. Your ability to attain expert performance is clearly constrained if you have fewer opportunities to engage in
deliberate practice, and this is far from a trivial constraint. Once, after giving a talk, K. Anders Ericsson was asked by a
member of the audience whether he or any other person could win an Olympic medal if he began training at a mature age.
Nowadays, Ericsson replied, it would be virtually impossible for anyone to win an individual medal without a training
history comparable with that of today’s elite performers, nearly all of whom started very early. Many children simply do not
get the opportunity, for whatever reason, to work with the best teachers and to engage in the sort of deliberate practice
that they need to reach the Olympic level in a sport.
The Making of an Expert pagina 4 van 6
http://harvardbusinessonline.hbsp.harvard.edu/hbsp/hbr/articles/article.jsp?articleID=R0... 6-7-2007
Find Coaches and Mentors
Arguably the most famous violin teacher of all time, Ivan Galamian, made the point that budding maestros do not engage
in deliberate practice spontaneously: “If we analyze the development of the well-known artists, we see that in almost every
case the success of their entire career was dependent on the quality of their practicing. In practically every case, the
practicing was constantly supervised either by the teacher or an assistant to the teacher.”
Research on world-class performers has confirmed Galamian’s observation. It also has shown that future experts need
different kinds of teachers at different stages of their development. In the beginning, most are coached by local teachers,
people who can give generously of their time and praise. Later on, however, it is essential that performers seek out moreadvanced
teachers to keep improving their skills. Eventually, all top performers work closely with teachers who have
themselves reached international levels of achievement.
Having expert coaches makes a difference in a variety of ways. To start with, they can help you accelerate your learning
process. The thirteenth-century philosopher and scientist Roger Bacon argued that it would be impossible to master
mathematics in less than 30 years. And yet today individuals can master frameworks as complex as calculus in their
teens. The difference is that scholars have since organized the material in such a way that it is much more accessible.
Students of mathematics no longer have to climb Everest by themselves; they can follow a guide up a well-trodden path.
The development of expertise requires coaches who are capable of giving constructive, even painful, feedback. Real
experts are extremely motivated students who seek out such feedback. They’re also skilled at understanding when and if
a coach’s advice doesn’t work for them. The elite performers we studied knew what they were doing right and
concentrated on what they were doing wrong. They deliberately picked unsentimental coaches who would challenge them
and drive them to higher levels of performance. The best coaches also identify aspects of your performance that will need
to be improved at your next level of skill. If a coach pushes you too fast, too hard, you will only be frustrated and may even
be tempted to give up trying to improve at all.
Relying on a coach has its limits, however. Statistics show that radiologists correctly diagnose breast cancer from X-rays
about 70% of the time. Typically, young radiologists learn the skill of interpreting X-rays by working alongside an “expert.”
So it’s hardly surprising that the success rate has stuck at 70% for a long time. Imagine how much better radiology might
get if radiologists practiced instead by making diagnostic judgments using X-rays in a library of old verified cases, where
they could immediately determine their accuracy. We’re seeing these kinds of techniques used more often in training.
There is an emerging market in elaborate simulations that can give professionals, especially in medicine and aviation, a
safe way to deliberately practice with appropriate feedback.
So what happens when you become an Olympic gold medalist, or an international chess master, or a CEO? Ideally, as
your expertise increased, your coach will have helped you become more and more independent, so that you are able to
set your own development plans. Like good parents who encourage their children to leave the nest, good coaches help
their students learn how to rely on an “inner coach.” Self-coaching can be done in any field. Expert surgeons, for example,
are not concerned with a patient’s postoperative status alone. They will study any unanticipated events that took place
during the surgery, to try to figure out how mistakes or misjudgments can be avoided in the future.
Benjamin Franklin provides one of the best examples of motivated self-coaching. When he wanted to learn to write
eloquently and persuasively, he began to study his favorite articles from a popular British publication, the Spectator. Days
after he’d read an article he particularly enjoyed, he would try to reconstruct it from memory in his own words. Then he
would compare it with the original, so he could discover and correct his faults. He also worked to improve his sense of
language by translating the articles into rhyming verse and then from verse back into prose. Similarly, famous painters
sometimes attempt to reproduce the paintings of other masters.
Anyone can apply these same methods on the job. Say you have someone in your company who is a masterly
communicator, and you learn that he is going to give a talk to a unit that will be laying off workers. Sit down and write your
own speech, and then compare his actual speech with what you wrote. Observe the reactions to his talk and imagine what
the reactions would be to yours. Each time you can generate by yourself decisions, interactions, or speeches that match
those of people who excel, you move one step closer to reaching the level of an expert performer.
• • •
The Making of an Expert pagina 5 van 6
http://harvardbusinessonline.hbsp.harvard.edu/hbsp/hbr/articles/article.jsp?articleID=R0... 6-7-2007
Before practice, opportunity, and luck can combine to create expertise, the would-be expert needs to demythologize the
achievement of top-level performance, because the notion that genius is born, not made, is deeply ingrained. It’s perhaps
most perfectly exemplified in the person of Wolfgang Amadeus Mozart, who is typically presented as a child prodigy with
exceptional innate musical genius. Nobody questions that Mozart’s achievements were extraordinary compared with those
of his contemporaries. What’s often forgotten, however, is that his development was equally exceptional for his time. His
musical tutelage started before he was four years old, and his father, also a skilled composer, was a famous music
teacher and had written one of the first books on violin instruction. Like other world-class performers, Mozart was not born
an expert—he became one.
Things to Look Out for When Judging Expertise
Individual accounts of expertise are often unreliable.
Anecdotes, selective recall, and one-off events all can present insufficient, often misleading, examples of expertise. There
is a huge body of literature on false memories, self-serving biases, and recollections altered as a result of current beliefs
or the passage of time. Reporting is not the same thing as research.
Many people are wrongly believed to possess expertise.
Bear in mind that true expertise is demonstrated by measurable, consistently superior performance. Some supposed
experts are superior only when it comes to explaining why they made errors. After the 1976 Judgment of Paris, for
example, when California wines bested French wines in a blind tasting, the French wine “experts” argued that the results
were an aberration and that the California reds in particular would never age as well as the famous French reds. (In 2006,
the tasting of the reds was reenacted, and California came out on top again.) Had it not been for the objective results from
the blind tastings, the French wine experts may never have been convinced of the quality of the American wines.
Intuition can lead you down the garden path.
The idea that you can improve your performance by relaxing and “just trusting your gut” is popular. While it may be true
that intuition is valuable in routine or familiar situations, informed intuition is the result of deliberate practice. You cannot
consistently improve your ability to make decisions (or your intuition) without considerable practice, reflection, and
analysis.
You don’t need a different putter.
Many managers hope that they will suddenly improve performance by adopting new and better methods—just as golf
players may think that they can lower their scores with a new and better club. But changing to a different putter may
increase the variability of a golfer’s shot and thus hinder his or her ability to play well. In reality, the key to improving
expertise is consistency and carefully controlled efforts.
Expertise is not captured by knowledge management systems.
Knowledge management systems rarely, if ever, deal with what psychologists call knowledge. They are repositories of
images, documents, and routines: external data that people can view and interpret as they try to solve a problem or make
a decision. There are no shortcuts to gaining true expertise.
The Making of an Expert pagina 6 van 6
http://harvardbusinessonline.hbsp.harvard.edu/hbsp/hbr/articles/article.jsp?articleID=R0... 6-7-2007
Sunday, March 13, 2011
Wednesday, March 09, 2011
ആര്ദ്രമീ ധനുമാസ രാവുകളിലൊന്നില്
| ||
 പ്രശസ്ത കവി എന് . എന്. കക്കാടുമായി പ്രശസ്ത നിരൂപകന് എം.എം. ബഷീര് 1986-ല് നടത്തിയ അഭിമുഖത്തിന്റെ പുന:പ്രസിദ്ധീകരണം.ചോദ്യം: മുന്കൂട്ടി തീരുമാനിച്ചുറച്ച ഒരു വിഷയത്തെയോ ഭാവത്തെയോ ആവിഷ്കരിക്കുകയല്ല, കവിക്കുതന്നെ അവ്യക്തവും സങ്കീര്ണ്ണവുമായ ഭാവഗ്രന്ഥികളെ സര്ഗപ്രക്രിയയിലൂടെ കണ്ടെത്തുകയാണെന്നും തന്നോടുതന്നെ നീതി ചെയ്യാത്ത കവിക്ക് സമൂഹത്തോട് നീതി ചെയ്യാന് സാദ്ധ്യമല്ലെന്നും താങ്കള് വിശ്വസിക്കുന്നുണ്ടല്ലോ. ആ വിശ്വാസമാണോ താങ്കളുടെ കവിതയില് സമൂഹത്തിന്റെ പ്രശ്നങ്ങളില്ലാ എന്നു പരാതിപ്പെടാന് അവസരമുണ്ടാക്കുന്നത്? ഉത്തരം: റോബിന്സണ് ക്രൂസോവിന്റെ ദ്വീപ് സാങ്കല്പ്പികം മാത്രമാണ്. സമൂഹമില്ലാതെ ഞാനുണ്ടോ? ജീവശാസ്ത്രപരമായ ചില ചോദനകളും വാസനകളും ഒഴിച്ചാല് എന്നിലുള്ളതൊക്കെ സമൂഹത്തില് നിന്ന് ലഭിച്ചതല്ലേ? സമൂഹത്തിന്റെ പ്രശ്നങ്ങളിന്നിന്നതൊക്കെയാണ്, ഇവയൊക്കെ ഇന്നിന്ന വാക്യങ്ങളില് കവിതയില് വന്നിരിക്കണം എന്നു നേരത്തെക്കൂട്ടി ചിലര് തീരുമാനിച്ചുറപ്പിച്ച മട്ടിലാണ് ഈ വാദം. സമൂഹം എനിക്കു നല്കുന്ന അനുഭവങ്ങളെ എന്റെ അനുഭവങ്ങളും കൂട്ടിച്ചേര്ത്ത് സമൂഹത്തിനു തിരിച്ചു നല്കുകയാണല്ലോ ഞാന്, ആ അര്ത്ഥത്തില് എല്ലാ എഴുത്തുകാരും, ചെയ്യുന്നത്? സമൂഹമെന്നത് പാര്ട്ടികളും പോഷസകസംഘടനകളും ഘോഷയാത്രകളും പൊതുയോഗങ്ങളും ബന്ദുകളും വോട്ടുകളും മാത്രമാണെന്നു കരുതുന്നവരുണ്ട്. തീര്ച്ചയായും അതൊരു പ്രധാന ഭാഗമാണ്. എന്നാല് ഇവയുടെയെല്ലാം അടിത്തട്ടില് സാമൂഹ്യബന്ധങ്ങളില് നിന്നുണ്ടാവുന്ന സാംസ്കാരിക പ്രതിസന്ധികളും അവയ്ക്കിടയില് ജീവിക്കുന്നവരുടെ വികാരമേഖലയിലെ ന്യൂനമര്ദ്ദങ്ങളും സമൂഹത്തിന്റെ ഗുണപരമായ മാറ്റത്തിന്റെ സ്രോതസ്സുകളാണെന്ന് സാമൂഹ്യശാസ്ത്രം മനസ്സിലാക്കിയിട്ടുള്ളവര്ക്കൊക്കെ അറിയാം. ഈ ഭാവമേഖല സമൂഹമാറ്റത്തിന്റെ കരുത്തുറ്റ ബീജങ്ങളാണ്. ഈ ഭാവമേഖല ഇന്നതാണെന്ന് കുറേ കിളവന്മാരും ആത്മാവില് വാര്ദ്ധക്യം ബാധിച്ച കുറേ കുരുടന്മാരും കൂടിയിരുന്ന് നേരത്തെ തീരുമാനിച്ച് 'സ്രഗ്ദ്ധര'യിലോ 'മഞ്ജരി'യിലോ കോരിനിറയ്ക്കലല്ല കവിതയുടെ പ്രശ്നം; അനുഭവങ്ങളെ കടഞ്ഞ് പുറത്തിട്ട് സൃഷ്ടിയിലൂടെ അറിയുകയാണ്, കണ്ടെത്തുകയാണ്. സമൂഹം എന്താണ് എന്നനുഭവിച്ചറിയലാണ് മാറ്റത്തിന്റെ നാന്ദി. കാവ്യഘടകങ്ങളുടെ ടോണില് ഈ ഭാവമേഖല എങ്ങനെ, അവയവാതിരിക്തമായി ലാവണ്യം പ്രകാശിക്കുന്നതുപോലെ, തുടിക്കുന്നു എന്ന കാവ്യപ്രശ്നം ഇവിടെ പ്രവര്ത്തിക്കുന്നു. ഇതില് സ്വാനുഭവത്തില് കള്ളക്കളി അരുത് എന്നാണ് ഈ പറയുന്നതിന്നര്ത്ഥം. ചോദ്യം: പക്ഷേ, താങ്കളുടെ കവിതകളില് തുടിച്ചുനില്ക്കുന്ന അനുഭവതീവ്രത ജീവിതാനുഭവത്തില് നിന്നല്ല, ഭാവനയില് നിന്നാണ് രൂപംകൊണ്ടതെന്ന് വിശ്വസിക്കാനാവുന്നില്ല. ഈ വൈരുദ്ധ്യത്തെ താങ്കള് എങ്ങനെയാണ് നോക്കിക്കാണുന്നത്? ഉത്തരം: അനുഭവതീവ്രത തുടിച്ചുനില്ക്കുന്നുണ്ടെങ്കില് സംശയിക്കാനില്ല; അതു ഭാവനയില് നിന്നു മാത്രം രൂപംകൊണ്ടതാവാന് വഴിയില്ല. വൈരുദ്ധ്യമുണ്ടെങ്കില് അതു സൃഷ്ടിച്ചെടുത്ത നിരൂപകന്റെ ഗുണനിര്ദ്ധാരണ ബുദ്ധിയിലാണ്. അവര്തന്നെ അതിനു സമാധാനം കാണണം. അല്ലെങ്കില് ഒരു നല്ല മനോരോഗ ചികിത്സകനെ കാണണം. നിങ്ങള്ക്കൊരു വികാസത്തെ ആക്ഷേപിക്കണമോ? വകുപ്പുണ്ട്; പ്രശംസിക്കണമോ? അതിനും വകുപ്പുണ്ട്. രണ്ടും വ്യക്തിപരമായ താത്പര്യങ്ങളാണ്. തങ്ങള് കുട്ടിക്കാലത്ത് ശീലിച്ചതും ബാല്യകൗതുകത്തെ സന്തര്പ്പണം ചെയ്യുന്നതുമായ ചില പഴയ ഘടകങ്ങള് കവിതകളില് കാണാതെ വരുമ്പോള് ജന്മിത്തവ്യവസ്ഥയില് ആസ്വാദനശേഷി ഉറച്ചുപോയവര്ക്ക് സഹിക്കില്ല. ഓണത്തിനും വിഷുവിനും കാഴ്ചവരവ് ഇല്ലാതായപ്പോള് ഭൂനിയമ പീഡിത സംഘക്കാരനും സഹിച്ചില്ലല്ലോ? ഇവരും അതുപോലൊരു പീഡിതസംഘം തന്നെ. സഹതാപപൂര്വ്വമായ പുനരധിവാസവും പരിചരണവുമാണ് ഇവര്ക്കു വേണ്ടത്. ചോദ്യം: താങ്കളുടെ കവിതയില് ഭാരതീയവും പാശ്ചാത്യവുമായ കാവ്യപാരമ്പര്യങ്ങളുടെ ശക്തമായ സ്വാധീനമുണ്ട്. ആധുനിക വിജ്ഞാനധാരകളെ സമീകരിക്കാനും കവിതയില് സമന്വയിക്കാനും താങ്കള്ക്കു കഴിയുന്നതെങ്ങിനെ? അതിനു പ്രേരപ്പിക്കുന്ന അനുഭവങ്ങള് താങ്കളുടെ ജീവിതത്തില് ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടോ? ഉത്തരം: ഞാനൊരു നമ്പൂരിച്ചെക്കനായിട്ടാണ് ബാല്യകൗമാരങ്ങള് കഴിച്ചത്. എന്റെ സമുദായത്തിന്റെയും സംസ്കൃതസാഹിത്യവിജ്ഞാനങ്ങളുടെയും പാരമ്പര്യം എന്നിലുണ്ട്. കേരളത്തിന്റെ, ഭാരതത്തിന്റെ പാരമ്പര്യത്തെ നിഷേധിക്കുന്നതിന്നര്ത്ഥമില്ല. എനിക്കു കിട്ടിയ ഏറ്റവും ചെറിയ വിദ്യാഭ്യാസം പോലും ഞാന് ഉപേക്ഷിച്ചിട്ടില്ല. ആ നിലയ്ക്ക് കിട്ടിയ പാശ്ചാത്യ വിദ്യാഭ്യാസവും ഈ പൊതുഭണ്ഡാരത്തില് തന്നെയാണ് ഞാന് സൂക്ഷിച്ചത്. ഇതില് സാമൂഹിക-രാഷ്ട്രീയ പ്രവര്ത്തനങ്ങളുടെ അനുഭവവുമുണ്ട്. തുടക്കം സ്വാതന്ത്ര്യസമരവും ഗാന്ധിസവുമായിരുന്നു. 1948ല് വടക്കേ മലബാറില് ആദ്യത്തെ വെടി പൊട്ടിയപ്പോള്, ഞാനതിനോട് സലാം പറഞ്ഞു പിരിഞ്ഞു. അങ്ങനെയാണ് സാമൂഹ്യ-സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രങ്ങളും ഇടതുപക്ഷ ചിന്തകളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടത്. ഈ അറിവുകളും അനുഭവങ്ങളും ഒരു സമതുലിതത്തില് നിര്ത്തുക എന്നത് ഒരു എഴുത്തുകാരന് എന്ന നിലയ്ക്ക് ഞാന് നേടേണ്ട 'എക്വിപ്മെന്റാണ്'. ഇതിനെന്നെ പ്രാപ്തനാക്കിയത് എന്.വി. കൃഷ്ണവാരിയരാണ്. ആ കഥ പറയാം: എനിക്ക് കുട്ടിക്കാലത്ത് മുറിഞ്ഞുമുറിഞ്ഞുള്ള സ്കൂള് വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്നൊപ്പം പലപ്പോഴും സ്കൂള് വിദ്യാഭ്യാസത്തെ ചവിട്ടിത്താഴ്ത്തിയിട്ടും ലഭിച്ചിരുന്നത് പരമ്പരാഗതമായവിദ്യാഭ്യാസമായിരുന്നു - അല്പ്പം സംസ്കൃത കാവ്യം, ഇത്തിരി ജ്യോതിഷം, സ്വല്പ്പം വൈദിക വിദ്യാഭ്യാസം, കുറെ തന്ത്രദര്ശനം - ഇവയൊക്കെ. മഹാഭാരതവും രാമായണവും ഭാഗവതവും ഉപനിഷത്തുക്കളുമൊക്കെ എന്റെ കൗമാരസുഹൃത്തുക്കളായിരുന്നു. പട്ടിണിയും കഷ്ടപ്പാടുകളും രോഗങ്ങളും നിറഞ്ഞ ആ കുട്ടിക്കാലത്ത് എന്നെ നിലനിര്ത്തിയതും അവയാണെന്നു പറയാം. എന്നാല് ഇവയ്ക്കപ്പുറത്തും ലോകമുണ്ടെന്നും സാഹിത്യകലാഭണ്ഡാരങ്ങളുണ്ടെന്നും എന്റെ കൈ പിടിച്ച് നടത്തി കാട്ടിത്തന്നത് എന്.വി. ആയിരുന്നു. തൃശ്ശൂര് കേരളവര്മ്മ കോളേജിലെ ആ മൂന്നുവര്ഷം എന്റെ ഭാഗ്യമായിരുന്നു. ലോകത്തിന്റെ നാനാഭാഗത്തും വളര്ന്നുവരുന്ന ശാസ്ത്രദര്ശന ശാഖകളുടെ അത്ഭുതലോകങ്ങള് എനിക്കഭിഗമ്യങ്ങളായത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യത്വംകൊണ്ടാണ്. ഇന്നും പുതിയ മേഖലകള് തേടിപ്പോകാനും അവയോട് സംവദിക്കാനും കുറേയൊക്കെ സ്വായത്തമാക്കാനും കഴിയുന്നത് അന്ന് ലഭിച്ച മാര്ഗ്ഗദര്ശനംകൊണ്ടാണ്. ഇതിനെക്കാളൊക്കെ പ്രധാനമായത് ഇരുപതിനായിരം വര്ഷങ്ങളായി മനുഷ്യന് ഭൂമുഖത്തുണ്ടാക്കിയ നേട്ടങ്ങളുടെ കള്ച്ചറല് പിരമിഡിന്റെ ഉച്ചിയിലാണ് ഞാന് അറിഞ്ഞോ അറിയാതെയോ ഇരിക്കുന്നത് എന്ന കണ്മിഴിപ്പിക്കലായിരുന്നു. ''ഈ സമ്പത്തെല്ലാം കുട്ടീ, നിന്റേതാണ്'' എന്നു പറയുന്നമാതിരി. അതില്ലെങ്കില് ഞാനില്ല. ചോദ്യം: ദയാരഹിതവും ഉദ്ധതവുമായ ആധുനിക നാഗരികതയുടെ പാദാഘാതത്തിനു വിധേയമാകുന്ന ദുര്ബ്ബല മനുഷ്യത്വത്തിന്റെ വിമുക്തി കാണാത്ത ദുഃഖമാണല്ലോ താങ്കളുടെ കവിതകളിലെ പ്രധാന പ്രമേയം. ജീവിതം 'അബ്സേര്ഡ്' എന്ന ചിന്തയാണോ ആ പ്രമേയത്തിനോട് താങ്കള്ക്കുള്ള അഗാധ താല്പ്പര്യത്തിന് നിദാനം? ഉത്തരം: ഞാനൊരസംബന്ധവാദിയല്ല. ആവാനെനിക്ക ്കഴിയുകയുമില്ല. ഇതിന്റെ സാമൂഹ്യ സാംസ്കാരിക പശ്ചാത്തലം തൊട്ടുമുമ്പത്തെ ചോദ്യത്തിന്റെ ഉത്തരത്തില് അടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. പഴമക്കാര് എന്നെ അങ്ങനെ വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്; പുതുമക്കാര് ചിലര് പഴഞ്ചന് എന്നും. രണ്ടായാലും അസ്തു. ''സോളയമാത്മാ ചതുഷ്പാത്'' (ബ്രഹ്മത്തിനു നാലു പാദങ്ങളുണ്ട്) എന്നു പറയും മാണ്ഡൂക്യോപനിഷത്തില്. സമൂഹത്തിന്റെ വളര്ച്ചയ്ക്കും ഇതുപോലെ നാലു പാദങ്ങളുണ്ട്. അഗാധമായ അനുഭവം, തീക്ഷ്ണമായ അസംതൃപ്തി, ദീപ്തമായ അറിവ്, കഠിനമായ പ്രവൃത്തി. ഇവയില് ആദ്യത്തെ മൂന്നില്ലെങ്കില് നാലാമത്തേതില്ല. മാറ്റവും ഇല്ല. ആദ്യത്തെ മൂന്നും കൂടിയതാണ് അവബോധം. അറിവ്, അറിയുക എന്നത് മാറ്റത്തിന്റെ ആരംഭമാണെന്ന് മാര്ക്സിസ്റ്റ് നിരൂപകന്മാര്ക്കൊഴികെ എല്ലാവര്ക്കുമറിയാം. ചോദ്യം: വിഭ്രാമകമായ രൂപശില്പ്പങ്ങളാണ് താങ്കളുടെ പല കവിതകള്ക്കുമുള്ളത്. ആധുനിക ജീവിതം ചിത്രീകരിക്കാന് കടംകഥകളെന്തിന്? മിത്തുകള്, ചരിത്രകഥകള്, ഐതിഹ്യങ്ങള്, നാടന്പാട്ടുകള്-ഈ പഴംപൊരുളുകളെന്തിന്? പുതിയ ജീവിതത്തിന്റെ പുതിയ മിത്തുകള് ആവിഷ്കരിക്കുകയോ ഉദ്ദേശം? ഉത്തരം: രൂപശില്പ്പങ്ങള് തുടക്കത്തില് വിഭ്രാമകങ്ങളായിരുന്നു എന്നു സമ്മതിക്കാം. അപ്രതീക്ഷിതമായി ഒരു തൂണുപിളര്ന്നു പ്രത്യക്ഷപ്പെടലായിരുന്നുവല്ലോ വായനക്കാരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം അത്? എന്നാല് കാല്നൂറ്റാണ്ടിനുശേഷം ഇന്നും അവ വിഭ്രാമകങ്ങളാണോ? പഴയ കടങ്കഥകളും മിത്തുകളും ഐതിഹ്യങ്ങളും ചരിത്രകഥകളുമൊക്കെ എന്തിന്ന് എന്ന ചോദ്യം. ഇവയൊക്കെ കാവ്യഭാഷ-ഇതിന്ന് മലയാള-സംസ്കൃത-ആംഗലേയ ഭേദങ്ങളില്ല-നേടിയ ആവിഷ്കാര സിദ്ധികളാണ്. ഈ സിദ്ധികള് പ്രയോജനപ്പെടുത്തണമോ അതോ ആകെ തിരസ്കരിക്കണമോ എന്നത് ഒരു മൗലിക പ്രശ്നമാണ്. പാരമ്പര്യത്തോടുള്ള നമ്മുടെ സമീപനം എന്തായിരിക്കണം എന്ന ചോദ്യംകൂടി അതിലടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. നമ്മുടെ ഏറ്റവും ശക്തമായ ഇതിഹാസപുരാണകൃതികളുടെ - ഭാരത-ഭാഗവതങ്ങളുടേയും ബൈബിളിന്റേയും ഇലിയഡ്, ഒഡീസി എന്നിവയുടേയും ഒക്കെ - ആവിഷ്കാര സമ്പ്രദായമാണിത്. പുരാണകഥകളും മിത്തുകളും കടങ്കഥകളും കവിതയിലുപയോഗിച്ചതുകൊണ്ട് കവിത മിത്തായിക്കൊള്ളണമെന്നില്ല. അഗാധവും അര്ത്ഥവത്തുമായ ഒരനുഭവ യാഥാര്ത്ഥ്യത്തിലെത്താന് കഴിഞ്ഞാല് ചിലപ്പോള് ഒരു മിത്തുണ്ടായി എന്നുവരാം. മിത്തുണ്ടാക്കാന് വേണ്ടി കവിത എഴുതിയാല് മിത്തുണ്ടാവില്ല; കവിതയുമുണ്ടാവില്ല. ഒരു നഷ്ടക്കച്ചവടം മാത്രമായിത്തീരും. ചോദ്യം: താങ്കളുടെ കവിതകള് പലര്ക്കും ദുര്ഗ്രഹമായി തോന്നാറുണ്ട്. ഉദാഹരണത്തിന് 'വജ്രകുണ്ഡലം' എന്ന കവിതയില് താമസഭാവങ്ങളില് നിന്ന് ഉഴറിയോടുന്ന അശരണമായ മനുഷ്യത്വത്തെ തക്ഷകനില് നിന്ന് വജ്രകുണ്ഡലം രക്ഷിക്കാന് പാടുപെടുന്ന ഉത്തങ്കനിലൂടെ ആവിഷ്കരിക്കുന്നുണ്ടല്ലോ. ധര്മ്മമൂല്യവും ധനലോഭവും തമ്മിലുള്ള സംഘര്ഷം ചിത്രീകരിക്കാന് ഇത്തരമൊരു കാവ്യബിംബം സ്വീകരിച്ചപ്പോള് അടിസ്ഥാനാശയം സങ്കീര്ണ്ണമായിത്തീരുകയല്ലേ ചെയ്യുന്നത്? ഉത്തരം: ധര്മ്മച്യുതി, ധനലോഭം, ഭാവഗ്രന്ഥികള് തുടങ്ങിയവ വളരെ അമൂര്ത്തങ്ങളായ അനുഭവ സാമാന്യങ്ങളാണ്. പ്രിയങ്കരവും അമൂല്യവുമായ ഒന്നിനെ നാശത്തില് നിന്നു രക്ഷിക്കാന് ഭ്രാന്തമായി ഓടിയലയുന്ന ഉത്തങ്കനെ അവതരിപ്പിച്ചപ്പോള് അനുഭവസാമാന്യങ്ങള് കൂടുതല് സ്ഫുടമാവുകയല്ലേ ഉണ്ടായത്? ഉത്തങ്കനു പകരം ഒരു പാപ്പച്ചനെ അവതരിപ്പിച്ചാല് പ്രശ്നം ഒത്തുതീര്പ്പാകുമോ? ദുര്ഗ്രഹതയുടെ പ്രശ്നം അതല്ല. നമുക്ക് ഗ്രീസിലേയും ഇറ്റലിയിലേയും അമേരിക്കയിലേയും ഇംഗ്ലണ്ടിലേയും ചൈനയിലേയും കാര്യങ്ങള് നല്ല നിശ്ചയമാണ്. രാമായണത്തിലേയോ മഹാഭാരതത്തിലേയോ ഭാഗവതത്തിലേയോ ഉപനിഷത്തിലേയോ നമ്മുടെ കൃഷിക്കാര് പാടുന്ന നാടന് പാട്ടിലേയോ ഒരു കഥാംശം അന്യമാണ്, ദുര്ഗ്രഹമാണ്. സിസിഫസ്സിനെ നമുക്കെന്തു പരിചയമാണ്! ആ ചെത്തല്ലൂര്ക്കാരന് നാറാണത്തിനെ നാമൊട്ടറിയുകയുമില്ല. എന്നിട്ടും ചെത്തല്ലൂരിലെ എല്.പി. സ്കൂളില് പോയി, മലയില് കല്ലുരുട്ടിക്കേറ്റിയ സിസിഫസ്സിന്റെ മിത്തിനെക്കുറിച്ച് പ്രസംഗിക്കുകയും ചെയ്യും. ചോദ്യം: താങ്കളുടെ മനസ്സില് ഒരു കവിത വിരിയുന്ന സര്ഗ്ഗപ്രക്രിയയെ ഒന്നു വിശദീകരിക്കാമോ? ഉത്തരം: ഇതു 'വജ്രകുണ്ഡല'ത്തിന്റേയും 'തൊള്ളായിരത്തി അറുപത്തിമൂന്ന്' രണ്ടാം പതിപ്പിന്റേയും ആമുഖത്തില് ആവുംമട്ട് വിശദീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. പതുക്കെപ്പതുക്കെ വളര്ന്നുവരുന്ന, ഇന്നതെന്നറിയാത്ത ഒരസ്വാസ്ഥ്യത്തിന്റെ ഉച്ചാവസ്ഥയും വിസ്മൃതസര്വസ്വമായ ഒരാവിഷ്കരണത്തിന്റെയും കഥയാണത്. എഴുതിക്കഴിയുമ്പോഴാണ് അതെന്തായിരുന്നു എന്നറിയുക. പിന്നെ തിരുത്തലാണ്. ചില കവിതകള് പല ആവൃത്തി തിരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. 'പാതാളത്തിന്റെ മുഴക്കം' എന്ന കവിതയ്ക്ക് ഇരുപതിലധികം ഭിന്ന പാഠങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു എന്നാണോര്മ്മ. തിരുത്താന് തുടങ്ങുമ്പോള് പദങ്ങള് അര്ത്ഥാനപേക്ഷമായി ഉണര്ത്തുന്ന ശബ്ദശില്പ്പം മുതല് ബിംബങ്ങള് കൂടിച്ചേര്ന്നുണ്ടാകുന്ന സമഗ്രഭാവശില്പ്പത്തിന്റെ വ്യഞ്ജനവരെ എല്ലാം കഠിന ശല്യമാവും. അരുചിയും അതൃപ്തിയുമാണുടനീളം. ഇവിടെ ഭാരതീയ കാവ്യമീമാംസയുടെ സിദ്ധാന്തങ്ങളാണ് രക്ഷയ്ക്കെത്തുക. എല്ലാം കഴിഞ്ഞ് ''ഇനി ഇവന് തനിയെ ജീവിച്ചുകൊള്ളും'' എന്നു തിട്ടം വന്നാലേ തിരുത്തല് നില്ക്കൂ. അതുകൊണ്ടാവാം എണ്ണത്തില് കുറവാകുന്നത്. കവിത്വശക്തിക്കുറവും ആകാം. 'അമ്പട ഞാനേ!' എന്നു പറയുന്നതിനും വലിയ അര്ത്ഥമില്ല. ചോദ്യം: 'സഫലമീയാത്ര' എന്ന കവിതയില് ജീവിത സാഫല്യത്തെക്കുറിച്ച് താങ്കള് പാടുന്നു. ഇരുണ്ട ജീവിതവിഷാദം പരത്തുന്ന താങ്കളുടെ ചില പൂര്വ്വകാല കവിതകളില് നിന്ന് ഭാവത്തില് ഈ കവിതയും ഭിന്നമല്ല. പക്ഷേ, അതുണര്ത്തുന്ന സമാധാനവും സ്വാസ്ഥ്യവും ഏത് സഹൃദയനേയും ജീവിതത്തിന്റെ അര്ത്ഥമില്ലായ്മയിലെ അര്ത്ഥത്തിലേക്കെത്തിക്കും. ഇത് എങ്ങനെ സംഭവിച്ചു? ഉത്തരം: മൂന്നു വര്ഷം മുമ്പ് മാരകമായ ഒരു രോഗത്തിന്റെ പിടിയിലാണ് ഞാന് എന്ന ബോധം കുറച്ചുനേരത്തേക്ക് എന്നെ ആകെ തളര്ത്തിക്കളയുകയുണ്ടായി. മുമ്പില് ഒരു കറുത്ത ശൂന്യത സ്പഷ്ടമായിക്കണ്ടു. നാലടി നടന്നാല് അവിടെ എത്തും എന്നു തോന്നാവുന്നത്ര അടുത്തായിരുന്നു അത്. പിന്നെ പതുക്കെ ആ അസ്വസ്ഥത മാറുകയും സ്വാഭാവികമായ ആ അന്ത്യത്തെ ഭീതിയും ഉല്ക്കണ്ഠയും കൂടാതെ മനസ്സില് കാണാന് കഴിയുകയും ചെയ്തു. ഇതെപ്പോഴും എന്റെ കൂടെ പല രൂപത്തില് ഉണ്ടായിരുന്നതല്ലേ? പതുക്കെ അതൊരു പ്രാപ്യസ്ഥാനമായി അനുഭവപ്പെട്ടു. കൃത്യമായ രോഗനിര്ണ്ണയത്തിന് ഏതാണ്ട് എട്ടു മാസം മുമ്പായിരുന്നു അത്. ഒരു ഭാവഭേദവും കൂടാതെ, ആരെയും അറിയിക്കാതെ, ഇപ്പോള് പരിചിതമായിക്കഴിഞ്ഞ ആ കറുത്ത തിരശ്ശീലയ്ക്കു മുമ്പില് എനിക്കായി നിര്ദ്ദേശിക്കപ്പെട്ട പഴയ വേഷത്തിന്റെ തുടര്ച്ച ആകാമെന്ന സ്ഥൈര്യം മനസ്സിന്നു കിട്ടി. ഒരുതരം നിര്വൃത്യാത്മകമായ ശാന്തി എന്നു പറഞ്ഞാല് അത്യുക്തിയാകുമോ? അപ്പോഴാണ് കഴിഞ്ഞ ജീവിതത്തിലേക്ക് ഒന്നു തിരിഞ്ഞുനോക്കാന്, ഒന്നാകെയിടാന് സമയമായി എന്നു തോന്നിയത്. ആ ദിനങ്ങള് അത്ഭുതകരമായിരിക്കുന്നു - ഉത്ക്കണ്ഠയില്ല, ഭീതിയില്ല, ദുഃഖമില്ല, ആഹഌദമില്ല - അവാച്യമായ ഒരു പ്രശമത്തിന്റെ നാളുകള്. എല്ലാറ്റിനോടും, നിലാവിനോടും മഞ്ഞിനോടുംകൂടി ഒരുതരം വാത്സല്യം തോന്നിയ ദിനങ്ങള്! കാലമിനിയുമുരുളും, വിഷുവരും, വര്ഷം വരും തിരുവോണം വരും, പിന്നെ- യോരോ തളിരിനും പൂവരും,കായ് വരും-അപ്പൊ- ളാരെന്നുമെന്തെന്നുമാര്ക്കറിയാം? നമു- ക്കിപ്പൊഴീയാര്ദ്രയെശ്ശാന്തരായ്, സൗമ്യരായെതിരേല്ക്കാം, വരിക സഖി,യരികത്തു ചേര്ന്നു നില്ക്കൂ: പഴയൊരു മന്ത്രം സ്മരിക്ക, നാമന്യോന്യ- മൂന്നുവടികളായ് നില്ക്കാം; ഹാ! സഫലമീയാത്ര. സഫലമീയാത്ര-കവിതാസമാഹാരം-വാങ്ങാം സഫലമീയാത്ര- കക്കാട് - ഓര്മ്മ |
The Problem of Excess Genius
David Banks, Department of Statistics
Carnegie Mellon University, Pittsburgh PA 15213
The most important question we can ask of historians is "Why are some periods and places so astonishingly more productive than the rest?" It is intellectually embarrassing that this is almost never posed squarely -- I can think of only two articles (Gray, 1958 and 1961) and two books (Kroeber, 1944 and McClelland, 1961) that tackle this directly. But Gray is a lunatic, Kroeber waffles vaguely, and McClelland veers off into a fascinating but incomplete assessment. The question has never been the focus of professional attention in social history, although its answer would have thrilling implications for education, politics, science and art.The Problem
Geniuses are not scattered uniformly through time and space. Some cultures have many more than one would expect, even after making sensible allowance for imperfect records, biased perspectives and such gross factors as famine, war, and the magnetic effect of libraries and patronage. Obvious clumps of geniuses occur in- Athens, from about 440 BCE to 380 BCE,
- Florence, from about 1440 to 1490,
- London, from about 1570 to 1640.
So what happened to the cultural IQ of Athens over the last 23 centuries? The genetics didn't change appreciably (at least until 1398, when Nicopolis fell to the Turks). Why did such vitality stagnate?
Florence is almost as compelling. There is an early bump of productivity with Dante and Boccaccio and Giotto and Cimabue, but it faded out (perhaps as a subtle consequence of the the Black Plague). Then came a new lot, with Michelangelo, Leonardo Da Vinci, Machiavelli, Botticelli, Donatello, Politian, Mirandola, Lorenzo the Magnificent, and so forth. But before the birth of Cimabue (1240) and after the death of Galileo (1642), not much happened in the city. How was it that all its achievements were concentrated into such a relatively small proportion of its span? The question is particularly puzzling when one realizes that today, in all of Italy, the standard of education is higher, the promotion of merit is easier, and the population is enormously greater; nonetheless, there is no one that could seriously be compared to Dante or Leonardo or Michelangelo.
Elizabethan London is the third example. Marlowe and Shakespeare and Jonson and Raleigh and Bacon and Spenser laid the foundation for English writing, and there are a host of lesser luminaries whose hands helped. But their momentum ended with the coming of Cromwell (Milton stands alone). From the close perspective of college courses in the Restoration and Neoclassical periods, we can name many well-regarded writers (Dryden, Pope, Wycherly) before the Romantic poets burst forth, but the central point is that English talent isn't evenly sprinkled like pepper on potatoes; rather, it clots inhomogeneously.
If these litanies of names have not persuaded the skeptical reader that geniuses are sometimes superabundant, then a more formal debate is needed. To pursue that dialogue, I would ask such readers to decide how they would plan to calculate the numbers of geniuses they'd expect to see under their models, in order that we may compare their figures to the historical record. But for me, that smacks of straining at gnats when there are important camels to swallow.
There is much else one could say. It is interesting to compare the primary modes in which these societies operated (Athens did plays and philosophy, Florence did painting and sculpture, London did poetry and plays), and speculate upon the modern roles of television, performance art, and rap. Also, scientific progress seems slightly less likely to concentrate than do the arts and letters, and this can be tediously delineated at some future time.
Previous Answers
Having posed the problem, let's proceed to a catalogue of some of the stock answers that have been given previously. The following four can be rejected out of hand.- Hegel, in his The Philosophy of Right, proposed the Zeitgeist theory of genius. But this, at best, is description masquerading as explanation. As good empirics, we seek a more specific understanding of the problem.
- Kroeber (1944) listed many cases of apparent accumulation, and lists all the obvious factors (economy, education, world leadership, etc.) that might play a role. His perspective is anthropological and psychological, and he weaves in a fashionable amount of Toynbee. But he confesses that he is unsatisfied with his treatment, and I concur.
- Gray (1958, 1961) believes that geniuses arrive according to numinously perfect mathematical cycles. He identifies three distinct periodicities, and shows that when all simultaneously peak, high culture hits the jackpot; when all three trough, the world's culture is comparable to an Alabama high school's. The man is insane. (Readers who disagree with this casual dismissal of his lifework are invited to respond, but I shan't waste essay space on empty scholarly courtesy.)
- McClelland (1961) counted the numbers of achievement images (e.g., "the farmer wrests his livelihood from the soil" vs. "the farmer sows and reaps his sustenance") that appear in samples of text from periods of artistic creativity and periods of artistic decline. He finds statistically significant differences, argues that these reflect important psychological differences, and speculates that the engine of cultural enrichment is emphasis upon individual success.
- Asimov (1951) suggested that psychohistorical forces could cause the cultural florescences, but, after all, this is only science fiction. And he never specifies the mechanisms that drive the advanced mathematics.
In general, it is statistically (and epistemologically) impossible for the historical record to suggest the factors (this entails technical statistical details; epexegesis is deferred). The researcher must make clever guesses, which are then corroborated by the record. The next section describes factors that have been proposed, and various strategies for discovering plausible factors.
Searching for Factors
When I beard social historians at cocktail parties, they usually dismiss the problem of explaining excess genius as complex and ill-posed. But when coaxed into conversation, several ideas for facilitating factors come forward:- Prosperity. They submit that a florescent culture needs the economic wherewithal to support the arts.
- Peace. They suggest that a climate of peace is also conducive to philosophical, artistic and (perhaps) scientific progress. (But recall Welles' comment on Switzerland.)
- Freedom. They believe that artistic freedom from state or religious control enables new growth.
- Social Mobility. They think that when class distinctions are relatively permeable, then there is greater inducement for artists to excel.
- The Paradigm Thing. They suppose that when a new medium or perspective arises, then art flourishes until the vein of originality is worked out.
Regarding the peace hypothesis, it clearly fails for Athens. Florence was torn by internal factions (e.g., il popolo grosso vs. il popolo minuto, the assassination of Giuliano de Medici, Savonarola). London had to contend with the Armada, the war with Spain in Holland, and internal religious dissent.
Regarding artistic freedom, the Athenian plays were written for religious festivals, and the prize was awarded according to the taste of respectable, pious and civic-minded judges (this caused Aristophanes and Euripides no end of trouble). In Florence, art was commissioned largely by the Church, sometimes by a patron, and had to voice themes prescribed in the contract. In London, note that Shakespeare's plays avoid all mention of religion and contemporary politics; Marlowe and Jonson were similarly cautious (in literature, not in their personal lives).
Regarding social mobility, this hypothesis seems borne out by our three primary examples. Athens and Florence were both devaluing the aristocracy and promoting mercantilism. In London, the early part of the period clearly shows the rise of the middle class.
Regarding the emergence of a new paradigm, this is difficult to judge concisely. Much of the problem involves distinguishing a perturbation from an innovation. Did the introduction of a second on-stage character in Athenian plays represent a new paradigm? Was Plato's decision to record philosophical discussion a minor influence on the content of the debate? Similarly, in Florence, painting and sculpture were well-established before the peak occurred, but the invention of perspective and the rediscovery of the classical period may have constituted a paradigm shift. Finally, in London, the key change seems to have been that small groups of strolling players discovered they could pack a hall in a city, and people would stroll to them. This enabled more elaborate props and larger companies, while pressing the need for a larger repertoire. But this kind of change is not especially Kuhnian in spirit, and the problem merits more lengthy consideration.
One could propose other factors. It seems to me that each of the three societies under consideration enjoyed a substantial military victory in the generation preceding their florescence. Athenians whose names shine today are reported to have prided themselves on being the sons of the men who fought at Marathon. Florence was not a military force (the Italian city-states relied upon mercenary condottieri in time of war) but in 1254 they conquered Pisa and Lucca. This secured an outlet to the sea, which was essential to their economic expansion. And in 1588, England conquered the Spanish Armada. This made the seas safe for colonial empire, and was a watershed for British morale.
Also, the great minds in each of these societies tended to hang out together. Socrates spoke with everyone. The playwrights talked shop, and the orators honed themselves upon each other. In Florence, artists trained under an apprentice system that pulled talents together, and Vasari describes frequent visits by the greats to each other's studios. Leonardo and Michelangelo held a public contest over The Battle of Anghiari; meanwhile, the poets and philosophers clubbed together at Lorenzo's mansion. In London, much of the theater circle met for drinks at the Mermaid Tavern, and one expects that their common profession ensured their lives crossed even more regularly. Aubrey reports that Bacon visited the Mermaid Tavern too, and doubtless Bacon knew Raleigh, who was sufficiently friendly with Marlowe to rise to the Shepherd/Nymph bait. Does the social intercourse of good minds produce great minds?
A third possible factor is education. In each of the three societies, education tended to be as personal as a punch in the nose. In Athens, the upper class had tutors and the lower classes shopped for their educations among various freelance teachers. In Florence, the upper class had tutors and the masses learned as apprentices. In England, the upper class had tutors and the commoners learnt to write plays and poetry from each other, insofar as I can tell. All three of these systems emphasize individual instruction over the currently popular cattle drive approach. And there is ancillary evidence (cf. the lives of Wiener, Maxwell, Dirac, Russell, Mill, Malthus, Arnold, Feynman) that tutoring is enormously effective.
One can postulate many other factors. For example, it is suggestive that all three of Athens, Florence, and London had populations near 300,000. Also, all three had relatively democratic styles of government, and all three's florescences were ended by right-wing revolutions (the Rule of the 400, Savonarola, and Cromwell). Finally, each of the three were in the process of reinventing their language -- Periclean Athens defined the conventions of Attic Greek, Dante made Tuscan the foundation of modern Italian, and the linguistic gap from Chaucer to Shakespeare is enormously larger than the gap from Shakespeare to us (but this could be due to selection bias, since language might gel around great writings, rather than great writings arise from volatile language).
There is never any shortage of hypotheses. The useful trick is to know how to test them. In this case, one could rank a sample of cities in terms of their cultural IQ, and then decide whether the hypothesized factor obtains for each of the cities. If the factor is more common for the florescent cities than for the average or below average cities, then the hypothesis is supported (this can be made formally statistical). To an extent, this style of reasoning is what is used in this section, except that I haven't elaborated the comparison by listing cities which have made meager cultural contributions.
The Individual
There is an alternative strategy for studying the problem of excess genius. Instead of focusing upon the society that produced them, one can study the minuti� of geniuses' lives, looking for commonalities that might suggest cultural forces. For example, if a study of many geniuses finds that disproportionate numbers were tutored, then one might guess that creative societies were those in which tutoring was a prevalent means of education. Hayes and Simon (1985) report a study of composers. After sifting through much biographical material, they conclude that a minimum of ten years of serious study is required before anyone begins to produce important music. And subsequent research suggests that this ten year rule applies to many different disciplines, including mathematics, chess and poetry (though possibly not philosophy). Allen Newell is alleged to have proffered an explanation of this regularity:Greatness is relative, and humans compete against other humans. If intelligence is not a major factor, and if ten years represents the amount of time an exceptionally dedicated human is willing to invest, then, ceteris paribus, world class geniuses will be those who've marinated in a subject for ten years.
Clearly, the controversial element in this line of research is its underemphasis of the importance of native intelligence and skill.
In a similar mood, I undertook a study of 100 eminent men and women of Victorian science and letters. With the help of 11 undergraduates, I compiled a database that recorded 56 traits for each of the people chosen. We then applied a laundry list of semi-sophisticated statistical procedures to look for hidden patterns in the data. One particular question of interest was whether there were biographical traits that discriminated the artists from the scientists.
To give a better flavor of the project, the first twenty people in the database are: Arthur Conan Doyle, Andrew Lang, Matthew Arnold, Jane Austen, Charles Babbage, James Barrie, Jeremy Bentham, Sir Richard Francis Burton, Charlotte Bronte, Thomas Carlyle, Arthur Cayley, Charles Lamb, Samuel Taylor Coleridge, Charles Darwin, Thomas DeQuincey, Benjamin Disraeli, Charles Dodgson, Elizabeth Barrett Browning, Robert Browning, and Michael Faraday. (The list is only partially alphabetical, for technical reasons related to the software and our occasional use of initials to distinguish some subjects.)
Similarly, some of the biographical traits that were examined included birth order, family status, number of spouses, number of siblings, age at father's death, age at mother's death, whether or not the subject loved the father, ditto the mother, whether the subject was thrifty, whether the subject was gay, an estimate of the subject's sexual appetite, an estimate of the subject's precocity, a description of the kind of schooling the subject received, the intensity of the subject's religiosity, whether the subject had a sense of humor, whether the subject drank, the age at which the subject first produced good work, and so forth.
Unfortunately, the results of the analyses so far have been unilluminating. It appears that Romantic poets tended to have been raised by their mothers, and that scientists tended to come from happy, stable families. However, the statistical support for both of these conclusions is small (a=0.05), and the reliance upon undergraduates for the gathering of information ensures that, despite substantial efforts at data cleaning, the accuracy of the records is not beyond question.
Conclusions
The problem of excess genius is one of the most important questions I can imagine, but very little progress has been made. It surprises me that essentially no scholarly effort has been directed towards it. I warmly solicit any suggestions from readers that may help me to clarify my own confusion and uncertainty regarding this.References
- Asimov, I. (1951). Foundation, Panther: London.
- Gray, C. E. (1958). "An Analysis of Graeco-Roman Development," American Anthropologist, 60, 15-27.
- Gray, C. E. (1961). "An Epicyclical Model for Western Civilization," American Anthropologist, 63, 1036-1054.
- Hayes, J. R. and Simon, H. A. (1985). "Three Problems in Teaching Problem Solving Skills," Thinking and Learning Skills, Vol. 2, edited by J. W. Sega and R. Glases, Erlbaum: Hillsdale, NJ.
- Kroeber, A. L. (1944). Configurations of Culture Growth, University of California Press: Berkeley.
- Lopez, R. S. (1970). The Three Ages of the Italian Renaissance, University Press of Virginia: Charlottesville.
- McClelland, D. (1961). The Achieving Society, D. Van Nostrand: Princeton.
- Wilson, C. (1965). England's Apprenticeship, 1603-1763, St. Martin's Press: New York.
Thursday, March 03, 2011
കേരള ഭൂഷണം - Editorial - March 1, 2011
അധികാരത്തോട് മമത പുലര്ത്താതിരുന്ന നേതാവ്
രാഷ്ട്രീയത്തില് അന്യമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ആദര്ശനിഷ്ഠരുടെ കണ്ണിയില് ഒന്നുകൂടി കൊഴിഞ്ഞു. ചൊവ്വാഴ്ച അന്തരിച്ച എം.എ ജോണ്. അധികാരം മാത്രമാണ് രാഷ്ട്രീയപ്രവര്ത്തനത്തിന്റെ അന്തിമ ലക്ഷ്യമെന്നു കരുതുന്ന പുത്തന് തലമുറയുടെ കണ്ണില് പ്രായോഗിക രാഷ്ട്രീയം മറന്ന വ്യക്തി.കേരളത്തില് വിദ്യാര്ത്ഥി രാഷ്ട്രീയം കെട്ടിപ്പടുക്കുന്നതില് മുഖ്യപങ്കു വഹിച്ച ജോണ് പില്ക്കാലത്ത് എല്ലാവരില് നിന്നും ഒറ്റപ്പെട്ട നിലയിലായി. കെഎസ്യു എന്ന സംഘടനയുണ്ടാക്കാന് മുന്നിട്ടിറങ്ങിയ അദ്ദേഹം ഒപ്പം കൂട്ടിയ പലരും പിന്നീട് മന്ത്രിമാരും എംഎല്എമാരും കേന്ദ്ര നേതാക്കളുമൊക്കെയായി. അപ്പോഴും ആദര്ശത്തില് വിട്ടുവീഴ്ച ചെയ്യാന് തയാറാകാതെ ജോണ് സമാന്തര പാതയില് സഞ്ചരിക്കുകയായിരുന്നു.
അഴിമതിയുടെയും കെടുകാര്യസ്ഥതയുടെയും വര്ത്തമാനകാല രാഷ്ട്രീയം ജോണിന് അംഗീകരിക്കാനാവുന്നതായിരുന്നില്ല. പരിവര്ത്തനവാദി കോണ്ഗ്രസ് എന്ന പേരില് അദ്ദേഹം രൂപീകരിച്ച പ്രസ്ഥാനം അക്കാലത്ത് കോണ്ഗ്രസിന് അങ്കലാപ്പു സൃഷ്ടിച്ചതിനു കാരണം അതിന്റെ നേതാവ് എംഎ ജോണ് ആണെന്നതു മാത്രമായിരുന്നു. അത്രമാത്രം ജനകീയനായിരുന്ന ഒരു നേതാവ് ജനക്കൂട്ടത്തില് നിന്നും ആരവങ്ങളില് നിന്നുമെല്ലാം അകന്നു പോയി. സ്വയം തീരുമാനിച്ചുറച്ച പിന്മാറ്റമായിരുന്നു അത്.
പ്രായോഗിക രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ വക്താവായി അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന കെ.കരുണാകരനുമായി അടുപ്പം പുലര്ത്തിയിരുന്നെങ്കില്പ്പോലും ജോണിന് എല്ലാ കാര്യത്തിലും സ്വന്തമായ അഭിപ്രായമുണ്ടായിരുന്നു.
അഞ്ചാം തരത്തില് പഠിക്കുമ്പോള് തുടങ്ങിയ പോരാട്ടം അന്ത്യം വരെയും തുടര്ന്ന നേതാവായിരുന്നു അദ്ദേഹം. പ്രകൃതിജീവനവും പരിസ്ഥിതി പ്രവര്ത്തനവുമെല്ലാം ജോണിന്റെ രാഷ്ട്രീയത്തില് മാറ്റി നിര്ത്തപ്പെടേണ്ടതായിരുന്നില്ല. ഓരോ ഘട്ടത്തിലും രാഷ്ട്രീയ കക്ഷികള് ജനങ്ങള്ക്കു നല്കിയ വാഗ്ദാനങ്ങള് പാലിക്കപ്പെടാത്തതിന്റെ രോഷം അദ്ദേഹം പ്രകടിപ്പിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. തെരഞ്ഞെടുപ്പു പ്രകടനപത്രികകളില് പതിവായി നിറയുന്ന നടക്കപ്പെടാത്ത വാഗ്ദാനങ്ങളെക്കുറിച്ച് എപ്പോഴും പറഞ്ഞിരുന്ന ജോണ് പ്രകടനപത്രികകളുടെ വലിയൊരു ശേഖരം തന്നെ സൂക്ഷിച്ചിരുന്നു.
സമൂഹത്തിനു മാര്ഗദീപം തെളിക്കേണ്ടവരാണു നേതാക്കളെന്നാണ് വയ്പ്. അന്യം നിന്ന അത്തരം നേതാക്കളുടെ പ്രവര്ത്തനരീതിയാണ് ജോണിനെ നയിച്ചത്. യൂത്ത് കോണ്ഗ്രസിനെ അഖിലേന്ത്യാ തലത്തില് പുനഃസംഘടിപ്പിക്കാന് നിയോഗിക്കപ്പെട്ട നാലംഗ സമിതിയിലെ അംഗമായിരുന്നു ജോണ്. അന്നത്തെ സമിതിയിലെ മറ്റംഗങ്ങളെല്ലാം കേന്ദ്ര മന്ത്രിമാരോ മുഖ്യമന്ത്രിയോ ഒക്കെയായപ്പോഴും ജോണ് അധികാരത്തില് നിന്ന് അകന്നു നിന്നു, അല്ല, അകറ്റപ്പെട്ടു നിന്നു.
അധികാര രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ഇടനാഴികളിലേക്ക് ജോണ് എത്തുന്നത് കോണ്ഗ്രസില് അധികമാര്ക്കും ഇഷ്ടമായിരുന്നില്ലെന്നതാണു സത്യം. എവിടെയും ജനാഭിമുഖ്യകരമായി സ്വന്തം അഭിപ്രായങ്ങള് രൂപീകരിക്കുകയും അതു തുറന്നു പറയുകയും ചെയ്യുന്ന ജോണ് പലര്ക്കും അനഭിമതനായി.
തെരഞ്ഞെടുപ്പു രാഷ്ട്രീയത്തിലും ജോണ് മുന്നേറിയില്ല. എംഎല്എയോ എംപിയോ മന്ത്രിയോ ഒക്കെയായിത്തീര്ന്ന സ്വന്തം അനുയായികളുടെ വിജയത്തെ വിജയമായി കാണാനും അദ്ദേഹം ഒരുക്കമായിരുന്നില്ല. പലരുടെയും കാപട്യം നിറഞ്ഞ ആദര്ശമുഖംമൂടി പലവട്ടം വലിച്ചു കീറി ഈ നിഷേധിയായ ജനസ്നേഹി.
നിലവില് കേരള രാഷ്ട്രീയത്തില് തിളങ്ങി നില്ക്കുന്ന ഒരാള്ക്കു പോലും അവകാശപ്പെടാനാവാത്തത്ര ആദര്ശധീരത അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നു. അധികാരക്കസേരയ്ക്കു വേണ്ടി ആദര്ശത്തെ ദുരുപയോഗം ചെയ്യുന്നവരെക്കുറിച്ച് അദ്ദേഹം രോഷത്തോടെയാണു പ്രതികരിച്ചിരുന്നത്.
ജോണിന്റെ മാര്ഗം സ്വീകരിച്ച പഴയകാല നേതാക്കളില് ഇനി അധികമാരും അവശേഷിക്കുന്നില്ല. ബാക്കിയുള്ളവരാകട്ടെ, ആരുമറിയാതെ എവിടെയൊക്കെയോ ജീവിക്കുന്നു. മറ്റുള്ളവന്റെ അധ്വാനഫലം കൊണ്ട് സുഖജീവിതം നയിക്കുകയെന്നത് അദ്ദേഹത്തിനു ചിന്തിക്കാന് പോലും സാധിക്കുമായിരുന്നില്ല. നേതാക്കള് ചിന്തിക്കേണ്ടതു ജനങ്ങളെക്കുറിച്ചാണെന്നും അധികാരം താനെ വന്നു ചേരുന്ന വലിയൊരു കര്ത്തവ്യമാണെന്നുമുള്ള ധാരണ ചെറുപ്പക്കാരിലേക്കു പരത്താന് അദ്ദേഹം ശ്രമിച്ചിരുന്നെങ്കിലും ഫലവത്തായില്ലെന്നു തന്നെ പറയാം.
ഉജ്വലനായ വാഗ്മി, മികച്ച സംഘാടകന് എന്നിങ്ങനെ രാഷ്ട്രീയ നേതാവിനു വേണ്ട ഗുണങ്ങളെല്ലാം തികഞ്ഞയാളായിട്ടും പ്രവര്ത്തനത്തിലൂടെ
കോണ്ഗ്രസിന്റെ കേരളത്തിലെ ചരിത്രത്തില് മാറ്റി നിര്ത്തപ്പെടാനാവാത്ത നേതാവാണ് എംഎ ജോണ്. പാര്ട്ടിയുടെയും ഭരണത്തിന്റെയുമെല്ലാം മുന്നണിയില് നിന്ന് ദൂരെ മാറ്റിനിര്ത്തപ്പെട്ട അദ്ദേഹത്തിന്റെ സങ്കല്പങ്ങള് പ്രായോഗികതയെക്കുറിച്ച് പ്രസംഗിക്കുന്ന ഇന്നത്തെ നേതാക്കള്ക്ക് അംഗീകരിക്കാവുന്നതല്ല. എങ്കിലും, സ്വന്തമായി അധ്വാനിക്കുകയും അധ്വാനവര്ഗത്തിനു വേണ്ടി പ്രവര്ത്തിക്കുകയുമെന്ന ആ ചിന്തയ്ക്ക് നാശമുണ്ടാകില്ല.
ഒരു കാലത്ത് കേരളമാകെ നെഞ്ചേറ്റിയ നേതാവിന്റെ അവസാന നാളുകളിലും ചുരുക്കം ചിലരെങ്കിലും അദ്ദേഹത്തിനൊപ്പമുണ്ടായിരുന്നു എന്നതില് ആശ്വസിക്കാം. വരുംതലമുറ മറവിയുടെ തെറ്റു പറ്റാതെ ഓര്മിക്കണം, ഇവിടെ ഇങ്ങനെ ഒരു നേതാവ് ജീവിച്ചിരുന്നു.
Subscribe to:
Posts (Atom)
Emotional - Leonard Mlodnow
We’ve all been told that thinking rationally is the key to success. But at the cutting edge of science, researchers are discovering that ...
-
Father, it's too late for making up with you The time for debates on honour is over now You won, didn't you? You left me witho...
-
"അത്രമേല് പ്രാണനും പ്രാണനായ് നിന്ന നീ യാത്ര പറയാതെ പോയതുചിതമോ? വിണ്ണില് വെളിച്ചമെഴുതി നിന്നീടുമോ കണ്ണിലൊരുകുറി കൂടി ക്ഷണപ്രഭേ?&... -
സ്നേഹിക്കയില്ല ഞാൻ നോവുമാത്മാവിനെ സ്നേഹിച്ചിടാത്തൊരു തത്വ ശാസ്ത്രത്തെയും!!!! ഒന്നാം കൊമ്പത്ത് വന്നിരുന്നന്നൊരു പുന്നാരക്കിളി ചോദിച്...